Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2009

ΙΣΤΟΡΙΑ 27 (Β) SAVOIR VIVRE



SAVOIR VIVRE ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΗΣ ΜΕ ΚΩΦΟΥΣ

1. Όταν μπεις στο δωμάτιο και έχω γυρισμένη την πλάτη, δώσε μου ένα οπτικό σήμα – αναβόσβησε το φως του δωματίου, ει δυνατόν. Μην εμφανίζεσαι ξαφνικά μπροστά μου – δεν έχω ιδέα ότι είσαι στο δωμάτιο και θα τρομάξω. Μην με ακουμπάς ξαφνικά – πάλι θα τρομάξω και θα πεταχτώ φωνάζοντας.

2. Μην με πηγαίνετε σε σκοτεινά μέρη. Είναι ρομαντικό, δεν λέω (αλλά είμαι παντρεμένη, hello! ) Δεν θα καταλάβω τίποτα από όσα θα λέτε, και είναι σαν να μην βρίσκομαι εκεί – στο μυαλό μου θα γράφω ιστορίες για το blog ή ποιήματα.

3. Όταν μου μιλάς, βγάλε το τσιγάρο/ τσίχλα/ whatever από το στόμα. Αν έχεις μουστάκι, να το ξυρίσεις. Αν έχεις μουστάκι και μούσι, με δυσκολεύεις. Αν έχεις μουστάκι σαν του Κολοκοτρώνη, είσαι σίγουρος ότι θες να κάνεις παρέα μαζί μου; Γιατί; (ας μιλήσουμε για την παιδική σου ηλικία…)

4. Μην κάθεσαι κόντρα στο φως. Ξέρεις να βγάζεις φωτογραφίες, έτσι δεν είναι; Αν κάτσεις κόντρα στο φως, είσαι για μένα μια σκοτεινή φωτογραφία. Σου αρέσουν οι σκοτεινές φωτογραφίες; Όχι; Ούτε η κουβέντα (που δεν θα κάνουμε…) θα σου αρέσει…

5. Όταν είμαστε σε μεγάλες παρέες και μπαίνουμε σε αυτοκίνητα, ΚΑΠΟΙΟΣ να μου πει που πάμε, γιατί συνεχώς νομίζω ότι με απαγάγουν (και δεν είμαι καν εφοπλιστής – καμία σχέση). Όχι, δεν είναι αυτονόητο ότι έχω καταλάβει ότι μπαίνουμε στο αμάξι και πάμε κάπου συγκεκριμένα…

6. Όταν θέλετε να μου μιλήσετε και δεν σας βλέπω, ΜΗΝ ΑΓΓΙΖΕΤΕ. Πρώτον, διότι θα σας αγγίξει και ο άντρας μου (και δεν το θέλετε αυτό…) Δεύτερον, διότι τα νεύρα μου είναι εύθραυστα. ΑΓΓΙΖΕΤΕ ΠΟΛΥ ΕΛΑΦΡΑ ΠΑΡΑΚΑΛΩ, είμαι πολύ ευαίσθητη στο άγγιγμα (προφανώς…αφού όταν λείπει η μία αίσθηση υπερλειτουργούν οι άλλες, για αναπλήρωση, όπως η όραση ) και αναπηδώ με την παραμικρή πίεση του δακτύλου. Όχι, μην μου κοπανάτε την πλάτη για να μιλήσουμε, ειδικά αν είσαστε άγνωστος-η και δεν σας έχω δώσει το δικαίωμα (π.χ. στο μετρό, στο σινεμά κ.λπ.). Θα τσαντιστώ, θα μουλαρώσω και δεν θα σας δώσω την πληροφορία που θέλετε εν τέλει.

7. Μην μου μιλάς όταν περπατάμε – η σχολή των περιπατητικών φιλοσόφων, (αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν ακόμα μαθητές του Πλάτωνα), μόλις έχασε ένα υποφήφιο μέλος, τι κρίμα! Μα καλά, νομίζεις ότι μπορώ να περπατάω, να διαβάζω τα χείλη σου, να καταλαβαίνω και να απαντώ ταυτόχρονα; Άσε με στην ησυχία μου (να γράφω νοερά ποιήματα και ιστορίες στο μπλογκ…) και μίλα με τους άλλους της παρέας μέχρι να φτάσουμε στο μαγαζί που θα κάτσουμε, είναι πολύ δύσκολο;

8. Μίλα ελάχιστα (ή περισσότερο, ανάλογα) πιο αργά απ’ ό,τι μιλάς συνήθως, για να προλάβω να…ολοκληρώσω…εεεμμ…να καταλάβω το νόημα κι εγώ, παρακαλώ! Αν μιλάς πολύ γρήγορα, ειδικά αν το θέμα είναι αφηρημένο, κινδυνεύω να χάσω την μπάλα (και να επιστρέψουμε στα νοερά ποιήματα κ.λπ. κ.λπ.)

9. Αν είσαι οικονομολόγος/ πολιτικός αναλυτής/ κομπιουτεράς/ χαρούμενη νοικοκυρά και νέα μητέρα/ γιατρός/ whatever εκτός από λογοτέχνης τέλος πάντων και σκοπεύεις να μιλάς ΟΛΟ το βράδυ για τα δικά σου, θα χάσω την μπάλα και θα επιστρέψουμε στο σημείο 2. Επειδή: 1) θα βαριέμαι 2) θα βαριέμαι και 3) θα βαριέμαι όπως βαριούνται και οι άλλοι, που ακούνε, και σας μισοακούνε παριστάνοντας ότι ενδιαφέρονται (εκτός αν έχουν τα ίδια μυαλά) αλλά εγώ όταν βαριέμαι χάνω την μπάλα της επικοινωνίας, εντελώς όμως! Θα προτιμούσατε να κάνουμε διάλογο, έτσι δεν είναι; (αν απαντήσατε όχι, δεν μου κάνετε για παρέα, next ! )

10. Όταν αλλάζουμε θέμα, για σένα είναι εύκολο – εκεί που λες για την πολιτική κατάσταση της χώρας, πετάς και ένα ανέκδοτο για ξανθιές (ίσως επειδή κάποιος στο βάθος του τραπεζιού ή από το άλλο δωμάτιο έκανε ένα ανάλογο σχόλιο). Για μένα, είναι απλά ΑΔΥΝΑΤΟΝ να καταλάβω το συνειρμό (οι ξανθιές επηρεάζουν την πολιτική κατάσταση της χώρας;! ) Ενημέρωσέ με, αν μπορείς, ότι έχουμε αλλάξει θέμα συζήτησης, ειδικά αν βλέπεις ότι απαντάω με άσχετα. (Αν, και, τώρα που το σκέφτομαι, ο λόγος που έχω καταφέρει μια χαρά να έχω παρέες όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι τελικά, σε αυτή τη χώρα και αυτή τη ζωή, κανένας συνειρμός δεν είναι αδύνατος! Ό,τι δηλώσει ο καθένας, μπορεί και να ισχύει..)

11. Αν με πας σε χώρο με δυνατή μουσική, την κάτσαμε. Όχι γιατί δεν θα καταλαβαίνω εγώ (–χα! Σε έπιασα! Εγώ εδώ θα καταλαβαίνω ΤΑ ΠΑΝΤΑ, αρκεί να έχει σχετικά καλό φωτισμό, ακόμα και τι λεν οι άλλοι από δίπλα, απέναντι, περαδώθε, σε ακτίνα 3-4 μέτρων περίπου…φυλαχτείτε…) Σε χώρο με δυνατή μουσική δεν θα καταλαβαίνεις ΕΣΥ τι λέω, γιατί δεν θα μπορώ να ρυθμίσω την ένταση της φωνής μου ανάλογα, κι εσύ θα δυσκολεύεσαι να εστιάσεις στη δική μου φωνή. Άρα, πάπαλα! Σε κλαμπάκι πάμε μόνο για χορό…ή αν θέλουμε να πίνουμε σιωπηλά, με εμένα να επιστρέφω στο σημείο 2. (Τώρα που το σκέφτομαι, βέβαια, κι οι άλλοι που πάνε στα κλαμπ, μιλάνε μήπως; Μπα! Στο δικό τους σημείο 2 ο καθένας…)

12. Last but not least: να κρατάς πάντα μαζί σου χαρτί και καλαμάρι…Για να μου γράψεις κάτι, αν χρειαστεί. Εντάξει, αυτό είναι εύκολο, γιατί το χαρτί και το καλαμάρι τα κρατάω πάντα εγώ – και πλέον τα έχω αναβαθμίσει τεχνολογικά, δηλαδή: ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ! Γράψε μου στο κινητό αυτή τη μία λέξη (δύο, τρεις…) που θα με δυσκολέψει (συνήθως οι αγγλικές λέξεις ή τα επίθετα) εάν τυχόν έχουμε κολλήσει κάπου στην κουβέντα μας και δεν καταλαβαινόμαστε. Μην προσπαθείς να μου γράψεις το τηλέφωνό σου…Παλιό το κόλπο!

Πες μου εσύ τώρα αναγνώστη και αναγνώστρια, γιατί επιμένεις να κάνεις παρέα μαζί μου και γιατί διαβάζεις αυτό το blog? Τι κατάλαβες τώρα που κάθισες τόση ώρα να διαβάζεις όλα τα παραπάνω; Ε; ( Ας μιλήσουμε για την παιδική σου ηλικία…)

ΙΣΤΟΡΙΑ 27 (Α) SAVOIR VIVRE


Ξαναπιάνοντας το νήμα της αφήγησης από το σημείο που το είχαμε αφήσει στην προηγούμενη ιστορία μας, πρέπει να πω ότι, περιέργως πως, αρκετοί από σας έχετε εμφανίσει την επιθυμία να κάνετε παρέα με κωφούς, αφού βεβαίως με κάποιον τρόπο συναντηθήκατε πρώτα μαζί μου ή με άλλους κωφούς/βαρήκοους, και διαπιστώσατε ότι με λίγη προσπάθεια κι από τις δύο πλευρές είναι δυνατή η επικοινωνία.

Βεβαίως, όπως έγραψα και στην προηγούμενη ιστορία, κάποιοι άλλοι δεν εμφανίζουν την ίδια επιθυμία επικοινωνίας. Δεν μπορώ να τους παρεξηγήσω: εγώ είμαι διατεθειμένη να προσπαθήσω για επικοινωνία, μέχρις ενός ορίου: διότι κάθε κοινωνική συναναστροφή είναι μια αμφίδρομη διαδικασία, και όπως όλοι (υποτίθεται ότι…) μάθαμε από μικροί τους καλούς τρόπους, που μας επιτρέπουν (όσο γίνεται…) να συνυπάρχουμε σε μια πολιτισμένη κοινωνία, έτσι ακριβώς, για να υπάρξει επικοινωνία και παρέα ανάμεσα σε κωφούς και ακούοντες, είναι απαραίτητο ένα εγχειρίδιο καλών τρόπων, που καλούνται να εφαρμόσουν οι ακούοντες.

Οι συναναστροφές μου είναι συνήθως πιο εύκολες με τους εξής ανθρώπους:

• Όσους έχουν καταγωγή από τα λαϊκά στρώματα και την εργατική τάξη: αυτοί δέχονται τη ζωή πιο απλά, σε δέχονται όπως είσαι, χωρίς έκπληξη, χωρίς δεύτερες σκέψεις, χωρίς την πολυτέλεια των ψυχολογικών προβλημάτων και αδιεξόδων των αστών. Δεν δυσκολεύτηκα ποτέ στην επικοινωνία πηγαίνοντας στη λαϊκή αγορά ή μιλώντας με φίλους που δουλεύουν σε οικοδομή, εργοστάσιο, αγροτικές εργασίες. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν βιώσει στο πετσί τους τη ζωή – και η κώφωση είναι ένα από τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν σε αυτήν.
• Όσους, αντιθέτως, έχουν καταγωγή από την ανώτερη αστική τάξη (να πω μεγαλοαστική; ) και είναι σε θέση να χειρίζονται, μέσα από αλλεπάλληλα στρώματα κοινωνικής εκπαίδευσης, το διαφορετικό, την αναπηρία, τους ανθρώπους από άλλη χώρα και άλλο πολιτισμό. Κι αν ετούτοι κάνουν δεύτερες και τρίτες σκέψεις, έχουν και την κατάλληλη κοινωνική εκπαίδευση ώστε να τις κρατούν για τον εαυτό τους και να μην τις βγάζουν προς τα έξω.

Έχω εισπράξει την αποδοχή κατά τη συνομιλία εξίσου από οικοδόμους, ψαράδες, μοδίστρες, μεγαλογιατρούς, διπλωμάτες, μετανάστες, μεγαλοδικηγόρους. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάθε επαγγελματικός/κοινωνικός κλάδος συμπεριφέρεται με τον ίδιο, στερεότυπο τρόπο. Γιατί πολλοί γιατροί (για να πάρουμε έναν κλάδο που γνωρίζω πολύ καλά εκ των έσω) πιστεύουν πως έχουν και κοινωνική μόρφωση και παιδεία, κι εν τούτοις, και παρά τον άπειρο κόσμο που συναναστρέφονται καθημερινά, εξακολουθούν να τα χάνουν μπροστά σε μια περίπτωση κώφωσης που δεν εμφανίζεται ως ασθενής, παρά ως συνάδερφός τους, που δεν συνομιλεί με όρους αναπηρίας, αλλά απαιτεί ίσους όρους συναναστροφής και κοινωνικού σεβασμού.

Θα προσέξατε ήδη ότι μας λείπει από την περιγραφή μας η περίφημη “μεσαία τάξη”. Στην οποία ανήκουμε οι περισσότεροι, τουλάχιστον οι περισσότεροι που έχουμε πρόσβαση σε υπολογιστή και διαβάζουμε τούτες εδώ τις ιστορίες, όπως κι εγώ η ίδια φυσικά.

Η μεσαία τάξη είναι πάντα μια γκρίζα ζώνη, όπου ανάλογα με τις εμπειρίες και τις ευαισθησίες ο καθένας μπορεί ή όχι να προσεγγίσει το διαφορετικό, όπως την κώφωση. Κι εγώ η ίδια, αν δεν είχα μια αναπηρία, δεν ξέρω αν θα έμπαινα στη διαδικασία να γνωρίσω πραγματικά και με γνήσιο ενδιαφέρον συναναστροφής άλλους κωφούς και αναπήρους εν γένει. Νομίζω ότι εδώ παίζουν καταλυτικό ρόλο τα πρόσωπα, και όχι οι αναπηρίες. Αν στο περιβάλλον μας τύχει να υπάρχει κάποιος με συγκεκριμένη ασθένεια ή αναπηρία, είναι πολύ πιο πιθανό να ενδιαφερθούμε γι’ αυτόν τον κόσμο, σε μια προσπάθειά μας να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε τον έναν φίλο ή συγγενή μας που πάσχει.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο, ότι υπάρχουν άνθρωποι γύρω μου που, αφού με γνώρισαν, μπήκαν σε διαδικασία επικοινωνίας μαζί μου και αναθεώρησαν τις απόψεις τους για την κώφωση και την αναπηρία, όπως κι εγώ η ίδια αναθεώρησα απόψεις για τους μετανάστες ή για τους τυφλούς ή τους παρά- και τετρα-πληγικούς, γνωρίζοντας ξεχωριστούς ανθρώπους ανάμεσά τους.

Αλλά πολύ βάρυνα το σημερινό μας κείμενο ξαναγράφοντας τα αυτονόητα. Ίσως γιατί δεν είναι τόσο αυτονόητα όσο νομίζουμε; Ας το πω απλά. Θέλετε να επικοινωνήσετε και να κάνετε παρέα με κωφούς ανθρώπους; (δεν θέλετε; Δεν πειράζει, κανείς δεν θα σας πιέσει, ούτε θα σας παρακαλέσει κανείς…)

Για όποιον θέλει λοιπόν να μπει στη διαδικασία, ιδού ένα σύντομο savoir vivre (τρέμε Ζαμπούνη), μικρά μυστικά που ανακαλύψαμε με τα χρόνια αναγκαστικής συμβίωσης με …τους ακούοντες, και που κανείς κωφός δεν έχει αποκαλύψει μέχρι τώρα στο ευρύ κοινό, γιατί η ομερτά σιωπής που μας έχει επιβληθεί είναι τρομακτική.

(Η γράφουσα, μόλις ολοκληρώσει αυτές τις γραμμές, έχει ήδη κλείσει εισιτήρια για τη Λατινική Αμερική, όπου θα εξαφανιστεί μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα, καθώς ήδη έχει εξαγγελθεί φετβά εναντίον της…)