ΙΣΤΟΡΙΑ 15: ΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ, ΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΙΑΝΟ ΜΟΥ

Σήμερα θα σας μιλήσω για τη σχέση των κωφών με τις ξένες γλώσσες. Όπως έχω γράψει και παλαιότερα, πάγιο αίτημα των κωφών που επικοινωνούν με τη νοηματική είναι να μην υποχρεώνονται να καταθέτουν πιστοποιητικά γλωσσομάθειας για μια ενδεχόμενη πρόσληψη στο δημόσιο. Κι αν δεν κάνω λάθος, αυτό το αίτημά τους πρόσφατα ικανοποιήθηκε.

Ωστόσο, εμείς οι μεταγλωσσικοί κωφοί που εκπαιδευτήκαμε σε “κανονικά” σχολεία, στη γειτονιά μας δηλαδή, ακολουθήσαμε φυσικά το πρόγραμμα του σχολείου. Ήτοι, ξένες γλώσσες (αγγλικά ή γαλλικά ήταν τότε στα προγράμματα των σχολείων) και ακόμα, παρακολουθήσαμε κανονικά τη μουσική.

Όσον αφορά τη μουσική, το πεντάγραμμο και η θεωρία έσωζαν αρκετά την κατάσταση (όμως προσωπικά διδάκτηκα επιπλέον και πιάνο κατ’ οίκον επί δύο έτη, αλλά αυτή είναι μια ακόμα κουφή ιστορία που θα σας πω άλλη φορά).

Με τις γλώσσες όμως, τι μπορούσε να γίνει; Εγώ έκανα αγγλικά στο φροντιστήριο, όπως όλα τα παιδιά, και γαλλικά σύμφωνα με το πρόγραμμα του σχολείου.

Όταν έχεις ήδη εκπαιδευτεί στη λογική μιας γλώσσας όπως τα ελληνικά, δεν είναι δύσκολο να μάθεις τη γραμματική και τη σύνταξη των αγγλικών και των γαλλικών (για τα κινέζικα, τα γιαπωνέζικα, τα αραβικά και τα σουαχίλι δεν παίρνω όρκο, όμως!)

Τι γίνεται ωστόσο με την προφορική επικοινωνία και την προφορά σε μια ξένη γλώσσα;

Α! η προφορά. Αν και οι περισσότεροι καθηγητές και καθηγήτριες ξένων γλωσσών έδειχναν μια ευαισθησία ως προς εμένα (που ήμουν ακόμα βαρήκοη και όχι τελείως κωφή), μου έτυχε όμως και ένας τουλάχιστον που με πρόσβαλλε συστηματικά για την προφορά μου. Με καθόλου χαριτωμένες εκφράσεις, όπως: “Τι θα κάνουμε με σένα, πως τα λες έτσι, από την Αφρική σε φέρανε” και “Δεν καταλαβαίνω, αφού μου τα γράφεις όλα σωστά, πως τα μιλάς χάλια; Δεν μπορείς να πεις: λ’ ουαζζώώ και λα φενέτρρρρ, όχι πες το, πες το πάλι”.

Παιδαγωγός, σου λέει μετά. (Τώρα θυμήθηκα κι έναν άλλον, της μουσικής: πες μου τις νότες, όχι πες μου, όχι δεν είναι σι αυτό, είναι μι, μα δεν το καταλαβαίνεις; Παιδαγωγός κι αυτός).

Το θέμα είναι ότι, όταν είσαι βαρήκοος ή κωφός χειλεοαναγνώστης, συνηθίζεις να διαβάζεις τα χείλη στη μητρική σου γλώσσα και δεν είναι εύκολο να κάνεις αυτή τη διαδικασία σε μια άλλη γλώσσα. Η δε προφορά, το γνωρίζετε όλοι, είναι κάτι που αποκτάται από το άκουσμα και μόνο. Γι’ αυτό και μας (σας) βάζανε κασέτες με τη γλώσσα, για να συνηθίζει το αυτί.

Τώρα βέβαια που το σκέφτομαι, πρέπει να είμαι μάλλον τυχερή, αφού οι ανωτέρω παιδαγωγοί δεν μου ζήτησαν να αγοράσω τη σειρά της Linguaphone για να βελτιώσω την αγγλογαλλική προφορά μου!

Με αυτά και με άλλα, τέλειωσα κάποτε το Λύκειο χωρίς να έχω τολμήσει να πάω να δώσω ούτε το Lower, παρόλο που αρκετοί συμμαθητές μου είχαν ήδη τα ανώτερα διπλώματα σε δυο τρεις γλώσσες.

Μα εγώ, πώς να πήγαινα να το δώσω αφού δεν θα μπορούσα να καταλάβω καλά το κασετόφωνο στην εξέταση; Κι έπειτα, δεν πίστευα ότι θα μου χρειαζόντουσαν και πολύ οι γλώσσες: Σκόπευα να σπουδάσω ιατρική (με κατεύθυνση προς μια εργαστηριακή ειδικότητα, όπως και έκανα) και βέβαια ούτε λόγος για να φύγω από την Ελλάδα, παρεκτός σε διακοπές.

Ωστόσο, τα αγγλικά με κυνηγούσαν (όπως σας έχω πει ότι με κυνηγάει και η μουσική. Μάλλον επειδή έκανα 2 χρόνια πιάνο και δεν προχώρησα πέρα από το Methode Rose – οπότε το πεντάγραμμο και οι νότες, προσβεβλημένα, με ψάχνουν από τότε ! )

Στα πρώτα δύο χρόνια της Ιατρικής στην Κρήτη, τα αγγλικά ήταν τότε ένα από τα κυριότερα μαθήματα. Και αυτό ήταν δίκαιο, στη λογική της εξοικείωσης των φοιτητών με την ξένη βιβλιογραφία, και ενδεχομένως στον προσανατολισμό τους σε καριέρα στο εξωτερικό.

Οπότε, αναγκάστηκα να πιάσω πάλι τα αγγλικά από κει που τα είχα αφήσει στο γυμνάσιο. Μια θαυμάσια γυναίκα, η κυρία Τασούλα (γράφω το όνομά της σε ένδειξη παντοτινής ευγνωμοσύνης) ανέλαβε τότε να γίνει η δασκάλα μου για τα επόμενα δυο χρόνια.

Η κυρία Τασούλα δεν με έψεξε ποτέ για την προφορά μου. Παρόλο που δεν μπορούσα, ασφαλώς, να πω το τσι με τον τρόπο που το λένε Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί και Κρητικοί (τόσα χρόνια Ενετοκρατία είχε το νησί!) δεν με πίεσε ποτέ να το πω καλύτερα.

Μόνο, ήρθε μια μέρα, και με το συνηθισμένο ατάραχο και γαλήνιο ύφος της μου λέει: - Λοιπόν, παιδί μου, γιατί να μην πας να πάρεις το Lower?
- Μα, κυρία Τασούλα…Τι θα κάνουμε με το κασετόφωνο και με τα προφορικά;
- Μην ανησυχείς, έστειλα επιστολή στο Βρετανικό Συμβούλιο με την περίπτωσή σου και θα τα βρούμε.

Πράγματι, το Βρετανικό συμβούλιο όχι μόνο απάντησε, αλλά αποδείχτηκε ότι είχε ειδικό πρόγραμμα εξετάσεων των αγγλικών διπλωμάτων για ανθρώπους με πρόβλημα ακοής, με εξειδικευμένους καθηγητές, που αναλάμβαναν την προφορική εξέταση και αντικαθιστούσαν το κασετόφωνο (listening) !

Τα γραπτά πάλι, διεξάγονταν κανονικά σε αίθουσα του Βρετανικού συμβουλίου. Μα οι εξετάσεις τους δεν ήταν καθόλου εύκολες (υπήρχαν παιδιά που είχαν κοπεί 5-6 φορές και κυρίως στο προφορικό κομμάτι). Είπαμε, εξειδικευμένος καθηγητής, αλλά ωστόσο δεν έπαυε να είναι Άγγλος καθηγητής/καθηγήτρια: δεν μπορούσες να τον καλοπιάσεις με μούτες και ναζάκια, που ίσως θα πιάνανε σε έναν Έλληνα. Έπρεπε να κάνεις κανονικό διάλογο μαζί του, και βέβαια στα αγγλικά.

Σε αυτό το σημείο επιστρατεύτηκε ο Philip για να βοηθήσει την κατάσταση. Ο Philip ήταν βέρος Άγγλος, ξανθός, γαλανομάτης, ξεπλυμένος και με αγγλικό cool ύφος (αγγλικό φλέγμα το λέγανε παλιά) που είχε ξεμείνει κανά δυο χρονιές στο νησί, μετά από κάποιες καλοκαιρινές διακοπές και έβγαζε τα προς το ζην κάνοντας μαθήματα αγγλικών. Μα έλα που δεν είχε μάθει σχεδόν τίποτα στα ελληνικά (καλημέρα, καλησπέρα, μαλάκας, τα βασικά…ξέρετε τώρα, και τίποτ’ άλλο). Άρα, έπρεπε αναγκαστικά να μιλήσουμε στα αγγλικά.

Ναζάκια, χαριτωμενιές, καλοπιάσματα τέλος. Μια ολόκληρη χρονιά μάθαινα να μιλάω με τον Philip και αυτός με μένα. Υποθέτω, μάλιστα, πως πρέπει να βελτίωσα και την προφορά μου, αφού φτάσαμε στο σημείο, μετά από αρκετό κόπο, εκτός από το να μιλάμε…να καταλαβαινόμαστε κιόλας!

Από κει και πέρα, οι εξετάσεις στο Βρετανικό συμβούλιο ήταν μάλλον απλή υπόθεση: Μην έχοντας πρόβλημα στα γραπτά, τα πήγα αρκετά καλά και στα προφορικά, και πήρα το Lower πανηγυρικά και μάλιστα με Β.

Κι αν σήμερα έχω φτάσει στο σημείο να διαβάζω και να μεταφράζω πανεπιστημιακά ιατρικά συγγράμματα με άνεση, σίγουρα αυτό το οφείλω στην κυρία Τασούλα και τον Fhilip και όχι στον παιδαγωγό των γυμνασιακών μου χρόνων. Αλλά μάλλον θα φταίει που αυτός, όπως θα καταλάβατε και πιο πάνω, ήτανε καθηγητής των Γαλλικών!