ΙΣΤΟΡΙΑ 27 (Α) SAVOIR VIVRE

Ξαναπιάνοντας το νήμα της αφήγησης από το σημείο που το είχαμε αφήσει στην προηγούμενη ιστορία μας, πρέπει να πω ότι, περιέργως πως, αρκετοί από σας έχετε εμφανίσει την επιθυμία να κάνετε παρέα με κωφούς, αφού βεβαίως με κάποιον τρόπο συναντηθήκατε πρώτα μαζί μου ή με άλλους κωφούς/βαρήκοους, και διαπιστώσατε ότι με λίγη προσπάθεια κι από τις δύο πλευρές είναι δυνατή η επικοινωνία.

Βεβαίως, όπως έγραψα και στην προηγούμενη ιστορία, κάποιοι άλλοι δεν εμφανίζουν την ίδια επιθυμία επικοινωνίας. Δεν μπορώ να τους παρεξηγήσω: εγώ είμαι διατεθειμένη να προσπαθήσω για επικοινωνία, μέχρις ενός ορίου: διότι κάθε κοινωνική συναναστροφή είναι μια αμφίδρομη διαδικασία, και όπως όλοι (υποτίθεται ότι…) μάθαμε από μικροί τους καλούς τρόπους, που μας επιτρέπουν (όσο γίνεται…) να συνυπάρχουμε σε μια πολιτισμένη κοινωνία, έτσι ακριβώς, για να υπάρξει επικοινωνία και παρέα ανάμεσα σε κωφούς και ακούοντες, είναι απαραίτητο ένα εγχειρίδιο καλών τρόπων, που καλούνται να εφαρμόσουν οι ακούοντες.

Οι συναναστροφές μου είναι συνήθως πιο εύκολες με τους εξής ανθρώπους:

• Όσους έχουν καταγωγή από τα λαϊκά στρώματα και την εργατική τάξη: αυτοί δέχονται τη ζωή πιο απλά, σε δέχονται όπως είσαι, χωρίς έκπληξη, χωρίς δεύτερες σκέψεις, χωρίς την πολυτέλεια των ψυχολογικών προβλημάτων και αδιεξόδων των αστών. Δεν δυσκολεύτηκα ποτέ στην επικοινωνία πηγαίνοντας στη λαϊκή αγορά ή μιλώντας με φίλους που δουλεύουν σε οικοδομή, εργοστάσιο, αγροτικές εργασίες. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν βιώσει στο πετσί τους τη ζωή – και η κώφωση είναι ένα από τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν σε αυτήν.
• Όσους, αντιθέτως, έχουν καταγωγή από την ανώτερη αστική τάξη (να πω μεγαλοαστική; ) και είναι σε θέση να χειρίζονται, μέσα από αλλεπάλληλα στρώματα κοινωνικής εκπαίδευσης, το διαφορετικό, την αναπηρία, τους ανθρώπους από άλλη χώρα και άλλο πολιτισμό. Κι αν ετούτοι κάνουν δεύτερες και τρίτες σκέψεις, έχουν και την κατάλληλη κοινωνική εκπαίδευση ώστε να τις κρατούν για τον εαυτό τους και να μην τις βγάζουν προς τα έξω.

Έχω εισπράξει την αποδοχή κατά τη συνομιλία εξίσου από οικοδόμους, ψαράδες, μοδίστρες, μεγαλογιατρούς, διπλωμάτες, μετανάστες, μεγαλοδικηγόρους. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάθε επαγγελματικός/κοινωνικός κλάδος συμπεριφέρεται με τον ίδιο, στερεότυπο τρόπο. Γιατί πολλοί γιατροί (για να πάρουμε έναν κλάδο που γνωρίζω πολύ καλά εκ των έσω) πιστεύουν πως έχουν και κοινωνική μόρφωση και παιδεία, κι εν τούτοις, και παρά τον άπειρο κόσμο που συναναστρέφονται καθημερινά, εξακολουθούν να τα χάνουν μπροστά σε μια περίπτωση κώφωσης που δεν εμφανίζεται ως ασθενής, παρά ως συνάδερφός τους, που δεν συνομιλεί με όρους αναπηρίας, αλλά απαιτεί ίσους όρους συναναστροφής και κοινωνικού σεβασμού.

Θα προσέξατε ήδη ότι μας λείπει από την περιγραφή μας η περίφημη “μεσαία τάξη”. Στην οποία ανήκουμε οι περισσότεροι, τουλάχιστον οι περισσότεροι που έχουμε πρόσβαση σε υπολογιστή και διαβάζουμε τούτες εδώ τις ιστορίες, όπως κι εγώ η ίδια φυσικά.

Η μεσαία τάξη είναι πάντα μια γκρίζα ζώνη, όπου ανάλογα με τις εμπειρίες και τις ευαισθησίες ο καθένας μπορεί ή όχι να προσεγγίσει το διαφορετικό, όπως την κώφωση. Κι εγώ η ίδια, αν δεν είχα μια αναπηρία, δεν ξέρω αν θα έμπαινα στη διαδικασία να γνωρίσω πραγματικά και με γνήσιο ενδιαφέρον συναναστροφής άλλους κωφούς και αναπήρους εν γένει. Νομίζω ότι εδώ παίζουν καταλυτικό ρόλο τα πρόσωπα, και όχι οι αναπηρίες. Αν στο περιβάλλον μας τύχει να υπάρχει κάποιος με συγκεκριμένη ασθένεια ή αναπηρία, είναι πολύ πιο πιθανό να ενδιαφερθούμε γι’ αυτόν τον κόσμο, σε μια προσπάθειά μας να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε τον έναν φίλο ή συγγενή μας που πάσχει.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο, ότι υπάρχουν άνθρωποι γύρω μου που, αφού με γνώρισαν, μπήκαν σε διαδικασία επικοινωνίας μαζί μου και αναθεώρησαν τις απόψεις τους για την κώφωση και την αναπηρία, όπως κι εγώ η ίδια αναθεώρησα απόψεις για τους μετανάστες ή για τους τυφλούς ή τους παρά- και τετρα-πληγικούς, γνωρίζοντας ξεχωριστούς ανθρώπους ανάμεσά τους.

Αλλά πολύ βάρυνα το σημερινό μας κείμενο ξαναγράφοντας τα αυτονόητα. Ίσως γιατί δεν είναι τόσο αυτονόητα όσο νομίζουμε; Ας το πω απλά. Θέλετε να επικοινωνήσετε και να κάνετε παρέα με κωφούς ανθρώπους; (δεν θέλετε; Δεν πειράζει, κανείς δεν θα σας πιέσει, ούτε θα σας παρακαλέσει κανείς…)

Για όποιον θέλει λοιπόν να μπει στη διαδικασία, ιδού ένα σύντομο savoir vivre (τρέμε Ζαμπούνη), μικρά μυστικά που ανακαλύψαμε με τα χρόνια αναγκαστικής συμβίωσης με …τους ακούοντες, και που κανείς κωφός δεν έχει αποκαλύψει μέχρι τώρα στο ευρύ κοινό, γιατί η ομερτά σιωπής που μας έχει επιβληθεί είναι τρομακτική.

(Η γράφουσα, μόλις ολοκληρώσει αυτές τις γραμμές, έχει ήδη κλείσει εισιτήρια για τη Λατινική Αμερική, όπου θα εξαφανιστεί μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα, καθώς ήδη έχει εξαγγελθεί φετβά εναντίον της…)